ŚWIAT UTRACONY – ŻYDZI WŁODAWSCY. CZY WSPÓLNIE ODKRYJEMY ZAPOMNIANĄ HISTORIĘ WŁODAWY?
22 października 2018 r. Muzeum – Zespół Synagogalny we Włodawie podpisało umowę na realizację projektu "Świat utracony - historia Żydów włodawskich" współfinansowanego w ramach Programu Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego.
Celem projektu jest odnalezienie i zebranie jak najwięcej informacji na temat społeczności żydowskiej, która żyła na naszych terenach od XVI wieku, wpływając na rozwój i koloryt małego nadbużańskiego miasteczka. W okresie II wojny światowej społeczność ta została skazana na niemal całkowitą zagładę, w związku z funkcjonowaniem getta we Włodawie oraz obozu śmierci w pobliskim Sobiborze. Ostatecznie przed zgotowaną przez Niemców eksterminacją zdołali się uchronić nieliczni. We wrześniu 1945 r. mieszkało we Włodawie 143 Żydów, w roku 1946 już tylko 40, zaś pod koniec 1948 r. zaledwie 3 osoby.
Niestety na temat tej, jakże licznej społeczności wiemy wciąż jeszcze niewiele. Wynika to z różnych przyczyn. Małomiasteczkowi Żydzi w niewielkim tylko stopniu znajdowali się w zainteresowaniu badawczym. Problemem jest także skąpa baza źródłowa. Zachowały się tylko fragmentaryczne zbiory dokumentów archiwalnych. Często są one niezbyt precyzyjne.
Bardzo ważnym źródłem jest wydana w jidysz w 1974 r. w Tel Awiwie, ponad 600-stronicowa Księga Pamięci Włodawy i okolic – „Sefer zikaron Wlodawa wehasawiwa Sobibor”. Materiały w niej zawarte zbierane były przez ziomkostwa włodawskie w Izraelu oraz Ameryce Północnej i Południowej w latach 50. i 60. ubiegłego wieku. Publikacja ta jest niezwykle bogatą aczkolwiek subiektywną bazą źródłową dotycząca Żydów włodawskich. Cześć Księgi została przetłumaczona już ręcznie w latach 1996-2000 na język polski przez Pana Adama Bieleckiego z Żydowskiego Instytutu Historycznego. Obecnie zajmujemy się tłumaczeniem brakujących fragmentów Księgi, a także redakcją przepisanych niedawno fragmentów w wersji elektronicznej. Tłumaczenia ręczne księgi sprawiło bowiem, że znaczna część zapisów jest słabo czytelna, stąd konieczne jest sprawdzenie zgodności tłumaczenia i zapisu elektronicznego z oryginałem Księgi.
W projekcie przewidziano również rozległą kwerendą przedmiotową w archiwach i innych instytucjach (w tym bibliotekach, muzeach) polskich i zagranicznych, a także poszukiwania źródłowych materiałów i dokumentów, poszukiwania relacji, zdjęć, informacji, które pozwolą na odtworzenie historii Żydów Włodawskich
Dziś ta społeczność z powodu Holocaustu nie jest obecna w naszym regionie, ale istnieje ona nadal w pamięci żyjących. Pozostały po nich pamiątki. W przypadku Włodawy jest to okazały zespół budynków synagogalnych. Mury jednak nie potrafią przemawiać. Są tylko i wyłącznie niemymi świadkami tego, co jeszcze kilkadziesiąt lat temu wokół nich się działo. Tym bardziej ważne jest aby historia tej społeczności doczekała się przypomnienia i ponownego opracowania.
Aby tak się stało, zwracam się ogromną prośbą do wszystkich mieszkańców naszego regionu i z naszego regionu.
POSZUKUJEMY INFORMACJI O DAWNYCH MIESZKAŃCACH WŁODAWY, szczególnie tych POCHODZENIA ŻYDOWSKIEGO.
Wierzymy że żyją jeszcze osoby pamiętające swoich żydowskich sąsiadów, kolegów, przyjaciół.
POSZUKUJEMY TEŻ ZDJĘĆ DOTYCZĄCYCH STAREJ WŁODAWY i JEJ PRZEDWOJENNYCH MIESZKAŃCÓW.
Zerknijcie do swoich rodzinnych albumów....
Wyszperajcie zdjęcia swoje lub swoich krewnych związane z ich życiem w naszym wspaniałym regionie....
Napiszcie swoją opowieść lub spiszcie podyktowane przez członków rodziny wspomnienia.
Opiszcie zdjęcia .... W kilku zdaniach bądź z obszerniejszym tekstem.
Co pamiętacie z tego okresu? Kto jest na zdjęciu? Jaka to uroczystość? Jakie wspomnienie dotyczące rodziny, miasta albo wydarzenia są związane z tym zdjęciem?
Jak można odpowiedzieć na nasz apel? Proszę do nas zadzwonić, napisać (dane kontaktowe są na stronie). Można do nas również przyjść osobiście. W muzeum przygotowany jest już punktu obsługowo - archiwistyczny (tzw. BRAMY HISTORII, gdzie każdy mieszkaniec będzie miał okazję do przyniesienia swoich fotografii, które nasi pracownicy/wolontariusze odbiorą, opiszą, zeskanują, opowiedzenia swojej historii, które nasi pracownicy/wolontariusze nagrają, porozmawiania z innymi mieszkańcami. Planuje się również zainstalowanie w instytucjach użyteczności publicznej na terenie całego powiatu włodawskiego SKRYTEK PAMIĘCI (w tym urzędy miasta/gminy, instytucje kultury, szkoły, świetlice, biblioteki, itp min. 30 skrzynek), gdzie każdy anonimowo będzie mógł wrzucić swoje zdjęcie, relację lub prośbę o kontakt. Zadaniem naszych wolontariuszy i pracowników będzie również sprawdzanie skrytek i ewentualne kontakty z osobami zainteresowanymi.
Pomóc może każdy. Osoby, które podobnie jak my są ciekawe tej zapomnianej trochę karty historii mogą zgłosić się do nas w charakterze wolontariuszy czy członków komitetu merytorycznego. Na początku 2019 roku, chcemy powołać bowiem komitet merytoryczny złożony z historyków, regionalistów, pasjonatów historii, ale też pracowników naukowych, z którymi moglibyśmy spotykać się cyklicznie w celu opracowywania zebranych materiałów.
Jesteśmy przekonani, że wspólnie okryjemy zapomnianą historię naszego miasta, regionu i jej przedwojennych mieszkańców!!!
Dane kontaktowe dla osób zainteresowanych:
Muzeum - Zespół Synagogalny we Włodawie
ul. Czerwonego Krzyża 7, 22-200 Włodawa
poczta@muzeumwlodawa.eu; anita_lewczuk@wp.pl
tel. +48 (82) 5722 178, +48 508 772 634
THE LOST WORLD – THE HISTORY OF JEWS OF WLODAWA. WILL WE DISCOVER THE FORGOTTEN HISTORY OF OUR TOWN?
On October 22, 2018, the Museum in Wlodawa signed a contract for the realization of the project "The Lost World - the History of Wlodawa Jews" co-financed as part of the Program of the Polish Minister of Culture and National Heritage.
The aim of the project is to find and collect information about the Jewish community that lived in our area from the beginning of the 16th century, affecting the development our town. During World War II the Germans established a ghetto in Włodawa and from 1942 the death camp at Sobibor, located just 10 km away from Wlodawa, started operating – the Jewish community was condemned to almost total extermination. In the end, only a few were able to protect themselves against the extermination prepared by the Germans. In September 1945, 143 Jews lived in Wlodawa, in 1946 only 40, and at the end of 1948 only 3 people.
Unfortunately, we still do not know much about this once large community. This is due to various reasons. The researchers and historians took only a slight interest in the small-town Jews. The problem is also the scarce source database. Only fragmentary collections of archive documents have survived. They are often not very precise.
A very important source of information was published in 1974 in Tel Aviv. It is "Sefer zikaron Wlodawa wehasawiwa Sobibor" - over 600 pages long memory book of Wlodawa. The materials contained therein were collected by the Jews of Wlodawa associations from Israel, North and South America in the 1950s and 1960s. This publication is extremely rich but, at the same time, fairly subjective database concerning the Jews of Wlodawa. Part of the book was translated into Polish in 1996-2000 by Mr. Adam Bielecki from the Jewish Historical Institute. Currently, we deal with the translation of the passages of the Book that have not yet been translated. We also edit the fragments that have been transcribed recently in the electronic version. Manual translations of the book made a significant part of the records poorly legible, hence it is necessary to check the compatibility of the translation and electronic record with the original of the book.
The project also envisages a comprehensive subject query in archives and other institutions (including Polish and foreign libraries, museums), as well as searching for source materials and documents, searching for relations, photos, information that will allow the reproduction of the history of the Jews of Wlodawa.
Today because of the Holocaust Jewish community is no longer present in our region, but it still exists in the memory of the living. Buildings are remnants of their community. In the case of Wlodawa, it is an impressive complex of synagogue buildings. The walls, however, cannot speak. They are only silent witnesses of what happened around them several decades ago. It is all the more important for the history of this community to be remembered and re-elaborated.
For that to happen, I am making a polite request to all residents of our region.
WE ARE LOOKING FOR INFORMATION ABOUT THE FORMER INHABITANTS OF WLODAWA, especially those of JEWISH DESCENT.
We believe that there are still people who remember their Jewish neighbors, friends and colleagues.
WE ARE ALSO LOOKING FOR PHOTOGRAPHS OF OLD WLODAWA AND ITS PRE-WAR RESIDENTS.
Take a look at your family albums ....
Find pictures of yourselves or your relatives depicting their lives in our wonderful region ....
Write your story or write down memories dictated by family members.
Describe photos .... In a few sentences, or with more extensive text.
What do you remember from this period? Who is in the picture? What is the ceremony? What memories about a family, city or event are related to this photo?
How can you respond to our appeal? Please call us, write (contact details are on the page). You can also visit us at the Wlodawa museum. We already have a service and archive point ready at the museum.(so-called HISTORY GATES, where every resident has the opportunity to bring their photographs, which our employees / volunteers collect, describe, scan. Every resident has a chance to tell their stories, which our employees / volunteers record). We are also planing to install in public utility buildings throughout the region of Wlodawa MEMORY BOXES (including town / commune offices, cultural institutions, schools, community centers, libraries, etc., at least 30 boxes), where everyone will be able to leave their photos, accounts or a request for help anonymously. The responsibilities of our volunteers and employees also involve checking the boxes and possibly contacting interested people.
Anyone can help. People who are interested in this forgotten history of our town, can come to us as volunteers or members of a research committee. At the beginning of 2019, we want to establish the committee which will comprise historians, regionalists, history enthusiasts, but also scholars with whom we could meet periodically to compile collected materials.
We are convinced that together we will uncover the forgotten history of our city, region and its pre-war inhabitants !!!
Contact details for those interested:
Muzeum - Zespół Synagogalny we Włodawie
ul. Czerwonego Krzyża 7, 22-200 Włodawa
poczta@muzeumwlodawa.eu; anita_lewczuk@wp.pl;
tel. +48 (82) 5722 178, +48 508 772 634
